Ο Κικέρων είπε ότι το πλανητάριο του Αρχιμήδη αναπαρήγαγε τις κινήσεις του ήλιου και της σελήνης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των πλανητών που θα μπορούσε κανείς να παρακολουθήσει με γυμνό μάτι: Αφροδίτη, Ερμή, Άρη, Κρόνο και Δία. Το φεγγάρι, είπε ο Κικέρων, «γίνονταν πάντα τόσες στροφές πίσω από τον ήλιο στο χάλκινο τεχνητό όσες θα συμφωνούσε με τον αριθμό των ημερών που βρισκόταν πίσω του στον ουρανό. Έτσι, η ίδια έκλειψη του ήλιου συνέβη στην υδρόγειο, όπως θα συνέβαινε στην πραγματικότητα [στον ουρανό]».

Κατάπληξη

Η επόμενη σημαντική φάση στην αποκρυπτογράφηση του Μηχανισμού των Αντικυθήρων ξεκινά με τον Derek de Solla Price, Βρετανό φυσικό και ιστορικό της επιστήμης που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Yale. Το 1974 μας άφησε ένα επιστημονικό αρχείο της αξιολόγησής του. Αυτό ήταν το Gears from the Greeks, μια αριστοτεχνική αφήγηση για το πώς αποκωδικοποίησε τον ελληνικό υπολογιστή.

Ο Price χρειάστηκε 16 χρόνια μελετώντας τις περιπλοκές της ελληνικής συσκευής. Ανέφερε ότι ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων ήταν «ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία για την κατανόηση της αρχαίας ελληνικής επιστήμης και τεχνολογίας».

Εξήγησε γιατί: Ο πολύπλοκος εξοπλισμός του Μηχανισμού των Αντικυθήρων δείχνει μια πιο ακριβή εικόνα του επιπέδου της ελληνορωμαϊκής «μηχανικής επάρκειας» από αυτή που προκύπτει από τα σωζόμενα κειμενικά στοιχεία: αυτό το «μοναδικό τεχνούργημα», είπε για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, «Το αρχαιότερο υπάρχον λείψανο επιστημονικής τεχνολογίας και η μόνη περίπλοκη μηχανική συσκευή που έχουμε από την αρχαιότητα αλλάζει αρκετά τις ιδέες μας για τους Έλληνες και κάνει ορατή μια πιο συνεχή ιστορική εξέλιξη μιας από τις σημαντικότερες κύριες γραμμές που οδηγούν στον πολιτισμό μας».

Ναι, η επιστήμη των Ελλήνων είναι ένας απλός αυτοκινητόδρομος για εμάς. Υλοποιείται στην τεχνολογία όπως αυτή που βρίσκεται στο κομμάτι του μετάλλου με τα γρανάζια. Και αυτή η συσκευή, που στεγαζόταν σε μια ξύλινη θήκη σε μέγεθος κουτιού παπουτσιών ή λεξικού, μετά από μια ελικοειδή διαδρομή, έγινε δυτική τεχνολογική κουλτούρα.

Ο Price περιέγραψε το διαφορικό γρανάζι του Μηχανισμού των Αντικυθήρων ως το ορόσημο της υψηλής τεχνολογίας φύσης του υπολογιστή. Αυτό ήταν το εργαλείο που επέτρεψε στον Μηχανισμό των Αντικυθήρων να δείχνει τις κινήσεις του ήλιου και της σελήνης σε «τέλεια συνέπεια» με τις φάσεις της σελήνης. «Πρέπει σίγουρα να κατατάσσεται», είπε ο Price για το διαφορικό, «ως μια από τις μεγαλύτερες βασικές μηχανικές εφευρέσεις όλων των εποχών».

Στην πραγματικότητα, αφού οι συσκευές που μοιάζουν με τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων σχεδόν εξαφανίστηκαν στην ύστερη αρχαιότητα, το διαφορικό γρανάζι εξαφανίστηκε για περισσότερο από μιάμιση χιλιετία. Εμφανίστηκε ξανά το 1575 σε ένα ρολόι που κατασκεύασε ο Eberhart Baldewin στο Κάσελ της Γερμανίας.

Ήταν αυτός ο εξοπλισμός των Ελλήνων, και η κουλτούρα του ρολόι που τον οδήγησε, που προώθησε την τεχνολογία της βαμβακερής κατασκευής τον 18ο αιώνα. Τελικά, το διαφορικό γρανάζι κατέληξε στα αυτοκίνητα στα τέλη του 19ου αιώνα.

Ο Price παραπονέθηκε ότι η Δύση κρίνει τους Έλληνες από υπολείμματα οικοδομικών λίθων, αγάλματα, νομίσματα, κεραμικά και μερικές επιλεγμένες γραπτές πηγές. Ωστόσο, όταν πρόκειται για την καρδιά της ζωής και του πολιτισμού τους, πώς έκαναν τη δουλειά τους στη γεωργία, πώς έχτισαν τον τέλειο Παρθενώνα, τι είδους μηχανικές συσκευές είχαν για να κάνουν πράγματα στην ειρήνη και τον πόλεμο, πώς χρησιμοποιούσαν μέταλλα και , γενικά αυτό που έκαναν οι Έλληνες σε αρκετούς τομείς της τεχνολογίας δεν έχουμε πρακτικά τίποτα από το ελληνικό παρελθόν.

«Οι ρόδες από τις άμαξες και τα κάρα σώζονται από τη βαθιά αρχαιότητα», είπε, «αλλά δεν υπάρχει απολύτως τίποτα παρά τα θραύσματα των Αντικυθήρων που μοιάζουν με έναν λεπτό γραναζωτό τροχό ή ένα μικρό κομμάτι μηχανισμού. Πράγματι τα στοιχεία για επιστημονικά όργανα και λεπτά μηχανικά αντικείμενα είναι τόσο ελάχιστα που συχνά πιστεύεται ότι οι Έλληνες δεν είχαν».

Ο Price πέθανε το 1983.

Το 2005, ένας Βρετανός μαθηματικός και σκηνοθέτης, ο Tony Freeth, συγκέντρωσε μια ομάδα διεθνών επιστημόνων για να φτάσει στο βάθος του αρχαίου ελληνικού υπολογιστή.

Η Freeth έπεισε δύο εταιρείες να προσφέρουν εθελοντικά τις τεχνολογίες απεικόνισης υψηλής τεχνολογίας για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων: X-Tek από την Αγγλία και Hewlett-Packard από τις ΗΠΑ.

Απίστευτο

Οι επιστήμονες και οι μηχανικοί που αποκωδικοποίησαν τον υπολογιστή των Αντικυθήρων κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ήταν η πιο εξελιγμένη τεχνολογία στη Μεσόγειο για περισσότερο από μια χιλιετία. Δημοσίευσαν τις εκθέσεις τους στα τεύχη του Nature στις 30 Νοεμβρίου 2006 και στις 31 Ιουλίου 2008. (Αυτά τα άρθρα και άλλα σχετικά δεδομένα βρίσκονται στον ιστότοπο του Ερευνητικού Προγράμματος Μηχανισμού των Αντικυθήρων.) Σύμφωνα με την έκθεση του 2006, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων «είναι μάρτυρας του εξαιρετικού τεχνολογικού δυναμικού της αρχαίας Ελλάδας, που προφανώς χάθηκε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ".

Η ιστορία, ωστόσο, είναι πιο περίπλοκη. Ήταν η εκχριστιανισμένη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία που κατασπάραξε την Ελλάδα. Κατά πάσα πιθανότητα, οι φωτιές του νομισματοκοπείου και οι φλόγες των μεταλλουργείων έφαγαν συσκευές που έμοιαζαν με τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, που στη χριστιανική κοινωνία της Ρώμης έχασαν κάθε χρησιμότητα και νόημα.

Η ουράνια συσκευή των Αντικυθήρων έδινε τα ονόματα των Πανελληνίων αγώνων όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες.

Οι επιστήμονες που το μελέτησαν είχαν δίκιο ότι αυτό το «τεχνούργημα του αρχαίου γραναζιού» ήταν κάτι περισσότερο από μια συσκευή καθαρής αστρονομίας: «εμφάνιζε γεωγραφικά μήκη ουράνιων σωμάτων στον μπροστινό πίνακα, προβλέψεις έκλειψης στην κάτω οθόνη και έναν ημερολογιακό κύκλο που πιστεύεται ότι είναι αυστηρά στη χρήση αστρονόμων στην επάνω οθόνη της πλάτης».

Η πρώτη επιγραφή στο πίσω μέρος του Μηχανισμού των Αντικυθήρων γράφει: «Η σπείρα [ΕΛΙΚΙ] χωρίζεται σε 235 τμήματα». Αυτό σήμαινε ότι ένα από τα πίσω καντράν ήταν μια σπείρα που αντιπροσώπευε το 19ετές Μετονικό ημερολόγιο σελήνης και ήλιου των 235 μηνών. Άλλοι πίσω καντράν προέβλεπαν τις εκλείψεις του ήλιου και της σελήνης. Οι μπροστινοί καντράν, από την άλλη πλευρά, ήταν περίπου οι μήνες του χρόνου, ο ζωδιακός κύκλος τρέχει δεξιόστροφα γύρω τους. Οι επιγραφές σε αυτά τα καντράν εξήγησαν ποιοι αστερισμοί ανέβηκαν και έδιναν οποιαδήποτε συγκεκριμένη στιγμή.

Επιπλέον, οι μπροστινοί καντράν έδειχναν την κίνηση και τη θέση του ήλιου, της σελήνης και των πλανητών στον ζωδιακό κύκλο. Αποκάλυψαν επίσης την ημερομηνία και τη φάση της σελήνης.

Οι ιδέες του Ίππαρχου, του μεγαλύτερου Έλληνα αστρονόμου, βρήκαν έκφραση στον υπολογιστή των Αντικυθήρων.

Από το 140 έως το 120 π.Χ περίπου είχε το εργαστήριό του στη Ρόδο. Περισσότερο από άλλους Έλληνες αστρονόμους, χρησιμοποίησε τα δεδομένα των Βαβυλωνίων αστρονόμων. Αλλά όπως και οι υπόλοιποι Έλληνες αστρονόμοι, χρησιμοποίησε τη γεωμετρία στη μελέτη και κατανόηση των αστρονομικών φαινομένων. Εφηύρε την επίπεδη τριγωνομετρία και έκανε την αστρονομία την προγνωστική μαθηματική επιστήμη που είναι σήμερα. Επιπλέον, ανακάλυψε την «μετάπτωση των ισημεριών».

Αυτό σήμαινε ότι απέδειξε ότι τα σταθερά αστέρια δεν είναι πραγματικά σταθερά αστέρια αλλά πολύ αργά κινούμενα που φαίνονται να είναι ακίνητα. Άφησε μια λίστα με όλες τις αστρονομικές παρατηρήσεις του, συμπεριλαμβανομένων των παρατηρήσεων που δανείστηκε από τους Βαβυλώνιους και τους Έλληνες αστρονόμους.

Η σύνδεση του Ίππαρχου με τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων βρίσκεται στην μπροστινή χάλκινη πλάκα της συσκευής όπου οι δείκτες έδειχναν τις θέσεις και την ταχύτητα του ήλιου και της σελήνης στον Ζωδιακό κύκλο.

Ο Ίππαρχος γνώριζε ότι το φεγγάρι κινούνταν γύρω από τη γη με διαφορετικές ταχύτητες. Όταν το φεγγάρι είναι κοντά στη γη, κινείται πιο γρήγορα από ό,τι όταν είναι πιο μακριά από τη γη όταν επιβραδύνει. Αυτό συμβαίνει επειδή η τροχιά της σελήνης είναι ελλειπτική, όχι η τέλεια κυκλική κίνηση που οι Έλληνες συνέδεσαν με τα αστέρια. Ο Ίππαρχος έλυσε αυτή τη δυσκολία με την επικυκλική σεληνιακή θεωρία του, η οποία επέβαλε μια κυκλική κίνηση της σελήνης σε μια άλλη, με τη δεύτερη κίνηση να έχει διαφορετικό κέντρο.

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων μοντελοποίησε τις ιδέες του Ίππαρχου με τον έναν οδοντωτό τροχό να κάθεται πάνω στον άλλο, αλλά να βρίσκεται σε διαφορετικό άξονα. Ένας μηχανισμός καρφίτσας και σχισμής λαμβάνει στη συνέχεια υπόψη τη μη κυκλική ή ελλειπτική τροχιά της σελήνης. Ένας πείρος που προέρχεται από τον κάτω τροχό εισέρχεται στη σχισμή του τροχού από πάνω του. Όταν ο κάτω τροχός περιστρέφεται, κινείται επίσης γύρω από τον επάνω γρανάζι. Ωστόσο, οι τροχοί έχουν διαφορετικά κέντρα και, ως εκ τούτου, ο πείρος ολισθαίνει εμπρός και πίσω στην υποδοχή, γεγονός που επιτρέπει την αλλαγή της ταχύτητας του επάνω τροχού ενώ αυτή του κάτω τροχού παραμένει σταθερή.

Ο Geminos ήταν ένας άλλος αστρονόμος που επηρέασε την ανάπτυξη του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Ο Δίδυμος άκμασε στη Ρόδο τον πρώτο αιώνα π.Χ. Το βιβλίο του, Εισαγωγή στα Φαινόμενα, περιλαμβάνει ιδέες που μοιάζουν με τις επιγραφές του Μηχανισμού των Αντικυθήρων στα ονόματα των μηνών. ποια χρόνια είχαν 13 μήνες, ποιος μήνας θα επαναλαμβανόταν εκείνα τα χρόνια και ποιοι μήνες είχαν 30 και ποιοι 29 ημέρες.

Οι επιστήμονες που μελέτησαν τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, διαβάζοντας τις επιγραφές του, είδαν το χέρι του Διδύμου στη συσκευή των Αντικυθήρων.

Ο Geminos εργάστηκε από μια κληρονομιά αστρονομικής και επιστημονικής σκέψης που καθρέφτιζε τη γνώση των Ελλήνων για τους ουρανούς.

Οι Έλληνες ανέπτυξαν επίσης τη μαθηματική αστρονομία από τις παρατηρήσεις τους στον ουρανό. Αυτό και η σαφής διορατικότητα της τριγωνομετρίας στις εφαρμογές της στα προβλήματα των ουρανών καθιέρωσαν τα δεδομένα για τη μέτρηση των φαινομένων των άστρων. Ο Ίππαρχος στη Ρόδο και άλλοι επιστήμονες σε διάφορα κέντρα επιστημονικών μελετών δημιούργησαν την υποδομή για την κατασκευή και χρήση μηχανών που μοιάζουν με τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων.

Η υπόθεση Κορίνθου/Συρακουσών για αυτήν την εξέλιξη έχει το πλεονέκτημα των αποδεικτικών στοιχείων που είναι χαραγμένα ακριβώς στο πίσω μέρος του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Τα ονόματα των μηνών που είναι εγγεγραμμένα στον υπολογιστή είναι ονόματα μηνών που βρίσκει κανείς στο ημερολόγιο της Κορίνθου και των αποικιών της, συμπεριλαμβανομένων των Συρακουσών, της πατρίδας του Αρχιμήδη. Επτά από αυτά τα ονόματα είναι πανομοιότυπα με τα ονόματα των μηνών στο ημερολόγιο του Ταυρομενίου στη Σικελία που ιδρύθηκε από Έλληνες από τις Συρακούσες τον τέταρτο αιώνα π.Χ.

Όλοι οι κύκλοι στους ουρανούς, ειδικά εκείνοι του ήλιου και της σελήνης, αποτυπώθηκαν στον Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τα μαθηματικά τους, ιδιαίτερα τη γεωμετρία, για να προσομοιώσουν αστρονομικά φαινόμενα, δημιουργώντας ένα ακριβές σύμπαν με γρανάζια.

Μήπως ο Ίππαρχος που εξήγησε γιατί το φεγγάρι αλλάζει ταχύτητα ενώ ζουμάρει γύρω από τη γη, δημιούργησε τον πρώτο αστρονομικό υπολογιστή, κάτι σαν τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων; Είναι πολύ πιθανό να το έκανε, αλλά ο Αρχιμήδης είναι πιο αξιόπιστος υποψήφιος γιατί έχτισε ένα πλανητάριο και, περισσότερο από αυτό, αυτός, όπως ο Αριστοτέλης, ήταν καθοριστικός στη δημιουργία της ελληνικής χρυσής εποχής της επιστήμης. Μέτρησε τις καμπύλες επιφάνειες και εφάρμοσε τα μαθηματικά για τη μελέτη και την κατανόηση της φύσης. Αποκρυπτογράφησε το βιβλίο του Κόσμου και έγινε το πρότυπο για τον Γαλιλαίο Γαλιλαίο και τον Ισαάκ Νεύτωνα. Αν ο Αρχιμήδης δεν κατασκεύασε τον πρωτότυπο αστρονομικό υπολογιστή, ο σχεδιαστής του ήταν ξεκάθαρα υπόχρεος σε αυτόν.

Ο Έλληνας φυσικός Αντώνης Πινότσης μελέτησε τα νομίσματα της Ρόδου και παρατήρησε μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη στην ακτινοστεφανωμένη κεφαλή του θεού Ήλιου/Ήλιου στα ροδιακά νομίσματα που εναρμονίστηκε με την πρόοδο της αστρονομικής γνώσης στο νησί. Αυτή είναι μια μεγάλη διορατικότητα. Ωστόσο, ακόμη κι αν αυτή η παρατήρηση είναι ακριβής, και κατά πάσα πιθανότητα είναι, η επιστήμη και η προηγμένη τεχνολογία στην Αλεξανδρινή εποχή έγιναν πανελλήνιες, εξαπλώνοντας γρήγορα από την πόλη στην πόλη, πιθανώς από τις Συρακούσες στη Ρόδο ή από τη Ρόδο στην Κόρινθο.

Έτσι, ο υπολογιστής των Αντικυθήρων προέβλεψε σεληνιακές και ηλιακές εκλείψεις και εντόπισε την κίνηση της σελήνης και του ήλιου και των άλλων πλανητών. Επιπλέον, ήταν ένα ημερολόγιο για τις σημαντικότερες αγροτικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις στον ελληνικό κόσμο. Αυτό το ημερολόγιο, για παράδειγμα, βοήθησε τους Έλληνες να προσφέρουν τις ίδιες θυσίες στους θεούς τις ίδιες εποχές του χρόνου.

Οι επιστήμονες που μελέτησαν τον υπολογιστή κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ήταν «ένας μικρόκοσμος που απεικονίζει τη χρονική εναρμόνιση ανθρώπινης και θεϊκής τάξης».

Οι ρίζες του Μηχανισμού των Αντικυθήρων είναι βαθιά στον ελληνικό πολιτισμό.

Ο Πλάτων, ένας από τους πρωτοπόρους της ελληνικής σκέψης, αγαπούσε περισσότερο από τη θεωρία. Θαύμαζε τη μαθηματική φύση της χειροτεχνίας. Πράγματι, ήταν μαθηματικός. Χωρίς μέτρηση, μέτρηση και ζύγιση, είπε ο Πλάτων, οι τέχνες και οι χειροτεχνίες θα ήταν σχεδόν άχρηστες. Οι άντρες θα έπρεπε να καταφεύγουν σε εικασίες και εικασίες όταν ασχολούνται μεταξύ τους και όταν κάνουν πράγματα.

Ο Αριστοτέλης, που διαμόρφωσε τη φύση της επιστήμης, θαύμαζε επίσης τους τεχνίτες και τους εφευρέτες για τις χρήσιμες συσκευές και τη σοφία τους. Μάλιστα, από όλες τις κοινωνικές τάξεις μιας πόλης, θεωρούσε την τάξη των μηχανικών την πιο ουσιαστική. Καμία πόλη δεν θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς τους μηχανικούς να εξασκούν τις τέχνες και τις χειροτεχνίες τους. Από αυτές τις τέχνες και χειροτεχνίες, είπε ο Αριστοτέλης, ορισμένες είναι «απολύτως απαραίτητες», ενώ άλλες συμβάλλουν στην πολυτέλεια ή στον εμπλουτισμό της ζωής.

Ο Φίλων ο Βυζάντιος, που έγραψε στα τέλη του τρίτου αιώνα π.Χ. για τη μηχανική, είναι εμφατικός ότι οι εξελίξεις στην τεχνολογία βασίζονται στη θεωρία και στη δοκιμή και το σφάλμα.

Ήδη από τον τέταρτο αιώνα της εποχής μας, ο Έλληνας μαθηματικός Πάππος της Αλεξάνδρειας εξήρε τη μηχανική ως «επιστήμη και τέχνη», χρήσιμη «για πολλά σημαντικά πρακτικά εγχειρήματα» όσο και ως βραβευμένη από φιλοσόφους και μαθηματικούς.

Οι χειροτεχνίες και η μηχανική μεταξύ των Ελλήνων, συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογίας του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, ήταν επιστημονικά και θεμελιώδη για τον πολιτισμό και τη ζωή τους.

Ο Francois Charette, καθηγητής της ιστορίας των φυσικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Ludwig-Maximilian στο Μόναχο της Γερμανίας, μελέτησε τον υπολογιστή των Αντικυθήρων και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η «απίστευτη τεχνολογική πολυπλοκότητα» πρέπει να ήταν διαθέσιμη σε αυτούς που τον έφτιαξαν.

Ο Ευάγγελος Βαλλιανάτος είναι Έλληνας συγγραφέας που ζει στις ΗΠΑ και γράφει για την ελληνική ιστορία και τα οικοπολιτικά θέματα. Είναι ο συγγραφέας των «This Land is Their Land» και «The Passion of the Greeks».

Προβολές: 94